home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search
Wrap
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!DOCTYPE article PUBLIC "-//OASIS//DTD DocBook XML V4.1.2//EN" "http://www.oasis-open.org/docbook/xml/4.1.2/docbookx.dtd" [ <!ENTITY % globalent SYSTEM "../../libs/global.ent"> <!-- NAMES --><!ENTITY canonical-name "Canonical Ltd."> <!ENTITY project-name "Ubuntu Documentation Project"> <!ENTITY ubuntu "<phrase>Ubuntu</phrase>"> <!ENTITY sg-title "Server Guide"> <!-- VERSIONS --><!ENTITY distro-version "Jaunty Jackalope"> <!ENTITY distro-rev "9.04"> <!ENTITY distro-release-date "April 2009"> <!ENTITY distro-short-codename "jaunty"> <!ENTITY distro-apt-cd-name "Ubuntu 9.04_Jaunty_Jackalope"> <!ENTITY linux-kernel-version "2.6.27"> <!ENTITY gcc-version "4.3.1"> <!ENTITY glibc-version "2.8"> <!ENTITY python-version "2.5"> <!ENTITY glossary SYSTEM "../common/C/glossary.xml"> <!-- LEGAL URLs --><!ENTITY legalnotice SYSTEM "../libs/C/legalnotice.xml"> <!ENTITY gpl-url '<ulink url="http://www.gnu.org/licenses/gpl.html">GNU General Public License</ulink>'> <!ENTITY cc "http://creativecommons.org/"> <!ENTITY cc-attrib '<ulink url="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5/">Attribution-ShareAlike 2.5</ulink>'> <!ENTITY cc-fulldeed-url "http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5/legalcode/"> <!ENTITY fdl-url '<ulink url="http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html">GNU Free Documentation License</ulink>'> <!ENTITY cc-disclaimer-url "http://creativecommons.org/licenses/disclaimer-popup?lang=en"> <!-- CANONICAL URL RESOURCES --><!ENTITY canonical-url "http://www.canonical.com"> <!-- OTHER UBUNTU RELATED RESOURCES --><!ENTITY upstart-url "http://upstart.ubuntu.com"> <!-- UBUNTU IRC INFORMATION --><!ENTITY irc-network "Freenode"> <!ENTITY irc-server "irc.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-irc "irc.ubuntu.com channel #ubuntu"> <!ENTITY kubuntu-irc "irc.ubuntu.com channel #kubuntu"> <!ENTITY xubuntu-irc "irc.ubuntu.com channel #xubuntu"> <!ENTITY edubuntu-irc "irc.ubuntu.com channel #edubuntu"> <!-- UBUNTU URL RESOURCES --><!ENTITY ubuntu-packages "http://packages.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-web "http://www.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-main "http://www.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-download "http://www.ubuntu.com/download"> <!ENTITY ubuntu-forums "http://www.ubuntu.com/community/forums"> <!ENTITY ubuntu-components "http://www.ubuntu.com/ubuntu/components"> <!ENTITY ubuntu-lists "http://lists.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-wiki "http://wiki.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-bugzilla "https://launchpad.net/distros/ubuntu/+bugs"> <!ENTITY ubuntu-doc-bugs "https://launchpad.net/products/ubuntu-doc/+bugs"> <!ENTITY ubuntu-support "http://www.ubuntu.com/support"> <!ENTITY ubuntu-paidsupport "http://www.ubuntu.com/support/paid"> <!ENTITY ubuntu-freesupport "http://www.ubuntu.com/support/free"> <!ENTITY ubuntu-comments "http://www.ubuntuforums.org/showthread.php?p=21787"> <!ENTITY ubuntu-documentation "http://help.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-documentation-repos "https://docteam.ubuntu.com/repos/trunk"> <!ENTITY ubuntu-doc-team "https://wiki.ubuntu.com/DocumentationTeam"> <!ENTITY ubuntu-doc-list "http://lists.ubuntu.com/mailman/listinfo/ubuntu-doc"> <!ENTITY ubuntu-shipit "http://shipit.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-launchpad "https://launchpad.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-rosetta "https://launchpad.ubuntu.com/rosetta"> <!ENTITY ubuntu-planet "http://planet.ubuntu.com"> <!ENTITY ubuntu-philosophy "http://www.ubuntu.com/ubuntu/philosophy"> <!ENTITY ubuntu-participate "http://www.ubuntu.com/community/participate/"> <!ENTITY ubuntu-marketplace "http://www.ubuntu.com/support/marketplace"> <!ENTITY ubuntu-hwdb "http://hwdb.ubuntu.com"> <!-- UBUNTU WIKI RESOURCES --><!ENTITY wiki-UserDocumentation "https://help.ubuntu.com/community/UserDocumentation"> <!ENTITY restricted-formats "https://help.ubuntu.com/community/RestrictedFormats"> <!ENTITY wiki-RestrictedFormats "https://help.ubuntu.com/community/RestrictedFormats"> <!ENTITY wiki-XChatHowto "https://help.ubuntu.com/community/XChatHowto"> <!ENTITY wiki-RootSudo "https://help.ubuntu.com/community/RootSudo"> <!ENTITY wiki-HowToGetHelp "https://help.ubuntu.com/community/HowToGetHelp"> <!ENTITY transcode "https://help.ubuntu.com/community/DVDRippingandEncoding"> <!ENTITY wiki-Wine "https://help.ubuntu.com/community/Wine"> <!ENTITY wiki-Cedega "https://help.ubuntu.com/community/Cedega"> <!ENTITY wiki-Nano "https://help.ubuntu.com/community/NanoHowto"> <!ENTITY wiki-locoteams "https://wiki.ubuntu.com/LoCoTeamList"> <!ENTITY wiki-BasicCommands "https://help.ubuntu.com/community/BasicCommands"> <!ENTITY wiki-filepermissions "https://help.ubuntu.com/community/FilePermissions"> <!-- KUBUNTU URL RESOURCES --><!ENTITY kubuntu-web "http://www.kubuntu.org"> <!ENTITY kubuntu-main "http://www.kubuntu.org"> <!ENTITY kubuntu-download "http://releases.ubuntu.com/kubuntu/"> <!ENTITY kubuntu-packages "http://packages.ubuntu.com/edgy/"> <!ENTITY kubuntu-cdpackages-nodefault "http://people.ubuntu.com/~cjwatson/seeds/kubuntu-edgy/ship"> <!ENTITY kubuntu-lists "http://lists.ubuntu.com/archives/kubuntu-users/"> <!ENTITY kubuntu-lists-users "http://lists.ubuntu.com/mailman/listinfo/kubuntu-users/"> <!ENTITY kubuntu-lists-devel "http://lists.ubuntu.com/mailman/listinfo/kubuntu-devel/"> <!ENTITY kubuntu-mirrors "http://distrowatch.com/kubuntu"> <!ENTITY kubuntu-forums "http://kubuntuforums.net"> <!ENTITY kubuntu-wiki "https://wiki.kubuntu.org"> <!ENTITY kubuntu-documentation-site "http://www.kubuntu.org/documentation.php"> <!ENTITY kubuntu-wiki-UserDocumentation "https://help.ubuntu.com/community/UserDocumentation"> <!ENTITY kubuntu-support "http://www.kubuntu.org/support.php"> <!-- XUBUNTU URL RESOURCES --><!ENTITY xubuntu-web "http://www.xubuntu.org"> <!ENTITY xubuntu-main "http://www.xubuntu.org"> <!ENTITY xubuntu-web-help "http://www.xubuntu.org/help"> <!-- DEBIAN RESOURCES --><!ENTITY debian-apt "http://www.debian.org/doc/user-manuals#apt-howto"> <!-- EXTERNAL URL RESOURCES --><!ENTITY linmodem "http://www.linmodems.org/"> <!ENTITY gnome "http://www.gnome.org/"> <!ENTITY linuxorg "http://www.linux.org/"> <!ENTITY ooo "http://www.openoffice.org/"> <!ENTITY kde "http://www.kde.org/"> <!ENTITY lugww "http://lugww.counter.li.org/"> <!ENTITY ubuntu-watch "http://distrowatch.com/ubuntu/"> <!ENTITY realplayer-download "http://www.real.com/linux/"> <!ENTITY nvu-download "http://www.nvu.com/download.html"> <!ENTITY sunjava-download "http://java.sun.com/j2se/1.5.0/download.jsp"> <!ENTITY xorg "http://www.x.org"> <!ENTITY dyndns "http://www.dyndns.org"> <!ENTITY shoutcast "http://www.shoutcast.com/"> <!ENTITY freedomtoaster "http://www.freedomtoaster.org/"> <!ENTITY xfce "http://www.xfce.org/"> <!-- ubuntu-screenshots TODO --><!ENTITY kubuntu-screenshots "http://shots.osdir.com/"> <!ENTITY mozilla "http://www.mozilla.org/"> <!ENTITY mozilla-firefox "http://www.mozilla.org/products/firefox/"> <!ENTITY gnu "http://www.gnu.org/"> <!ENTITY gnu-philosophy "http://www.gnu.org/philosophy/"> <!ENTITY win4lin "http://www.win4lin.com"> <!ENTITY codeweavers "http://www.codeweavers.com"> <!ENTITY kernel "http://www.kernel.org"> <!ENTITY google "http://www.google.com"> <!ENTITY kdelook " http://www.kde-look.org"> <!ENTITY lulu-store "http://www.lulu.com/ubuntu-doc"> <!-- this entity controls the url for addons--><!ENTITY java-download "http://java.sun.com/j2se/1.5.0/download.jsp"> <!ENTITY skype-deb "skype_1.2.0.17-1_i386.deb"> <!ENTITY skype-download "http://www.skype.com/go/getskype-linux-deb"> <!ENTITY scanmodem-gz "scanModem.gz"> <!ENTITY scanmodem-url "http://linmodems.technion.ac.il/packages/scanModem.gz"> <!ENTITY ext2fs-url "http://www.fs-driver.org/index.html"> <!ENTITY mvb-tar "mvb_1.6.tgz"> <!ENTITY mvb-url "http://www.xscd.com/pub/mvb/&mvb-tar;"> <!-- TLDP --><!ENTITY ldp-pre-install-check "http://tldp.org/HOWTO/Pre-Installation-Checklist/"> <!-- LANGUAGES (sorted by two letter code)--><!ENTITY Afar "aa"> <!ENTITY Abkhazian "ab"> <!ENTITY Afrikaans "af"> <!ENTITY Amharic "af"> <!ENTITY Arabic "ar"> <!ENTITY Assamese "as"> <!ENTITY Aymara "ay"> <!ENTITY Azerbaijani "az"> <!ENTITY Bashkir "ba"> <!ENTITY Byelorussian "be"> <!ENTITY Bulgarian "bg"> <!ENTITY Bihari "bh"> <!ENTITY Bislama "bi"> <!ENTITY Bangla "bn"> <!ENTITY Bengali "bn"> <!ENTITY Tibetan "bo"> <!ENTITY Breton "br"> <!ENTITY Catalan "ca"> <!ENTITY Corsican "co"> <!ENTITY Czech "cs"> <!ENTITY Welsh "cy"> <!ENTITY Danish "da"> <!ENTITY German "de"> <!ENTITY Bhutani "dz"> <!ENTITY Greek "el"> <!-- <!ENTITY EnglishAmerican 'en'> --><!ENTITY EnglishAmerican "C"> <!ENTITY Esperanto "eo"> <!ENTITY Spanish "es"> <!ENTITY Estonian "et"> <!ENTITY Basque "eu"> <!ENTITY Persian "fa"> <!ENTITY Finnish "fi"> <!ENTITY Fiji "fj"> <!ENTITY Faeroese "fo"> <!ENTITY French "fr"> <!ENTITY Frisian "fy"> <!ENTITY Irish "ga"> <!ENTITY Gaelic "gd"> <!ENTITY ScotsGaelic "gd"> <!ENTITY Galician "gl"> <!ENTITY Guarani "gn"> <!ENTITY Gujarati "gu"> <!ENTITY Hausa "ha"> <!ENTITY Hindi "hi"> <!ENTITY Croatian "hr"> <!ENTITY Hungarian "hu"> <!ENTITY Armenian "hy"> <!ENTITY Interlingua "ia"> <!ENTITY Interlingue "ie"> <!ENTITY Inupiak "ik"> <!ENTITY Indonesian "in"> <!ENTITY Icelandic "is"> <!ENTITY Italian "it"> <!ENTITY Hebrew "iw"> <!ENTITY Japanese "ja"> <!ENTITY Yiddish "ji"> <!ENTITY Javanese "jw"> <!ENTITY Georgian "ka"> <!ENTITY Kazakh "kk"> <!ENTITY Greenlandic "kl"> <!ENTITY Cambodian "km"> <!ENTITY Kannada "kn"> <!ENTITY Korean "ko"> <!ENTITY Kashmiri "ks"> <!ENTITY Kurdish "ku"> <!ENTITY Kirghiz "ky"> <!ENTITY Latin "la"> <!ENTITY Lingala "ln"> <!ENTITY Laothian "lo"> <!ENTITY Lithuanian "lt"> <!ENTITY Latvian "lv"> <!ENTITY Lettish "lv"> <!ENTITY Malagasy "mg"> <!ENTITY Maori "mi"> <!ENTITY Macedonian "mk"> <!ENTITY Malayalam "ml"> <!ENTITY Mongolian "mn"> <!ENTITY Moldavian "mo"> <!ENTITY Marathi "mr"> <!ENTITY Malay "ms"> <!ENTITY Maltese "mt"> <!ENTITY Burmese "my"> <!ENTITY Nauru "na"> <!ENTITY Nepali "ne"> <!ENTITY Dutch "nl"> <!ENTITY Norwegian "no"> <!ENTITY Occitan "oc"> <!ENTITY Afan "om"> <!ENTITY Oromo "om"> <!ENTITY Oriya "or"> <!ENTITY Punjabi "pa"> <!ENTITY Polish "pl"> <!ENTITY Pushto "ps"> <!ENTITY Pashto "ps"> <!ENTITY Portuguese "pt"> <!ENTITY Quechua "qu"> <!ENTITY Rhaeto-Romance "rm"> <!ENTITY Kirundi "rn"> <!ENTITY Romanian "ro"> <!ENTITY Russian "ru"> <!ENTITY Kinyarwanda "rw"> <!ENTITY Sanskrit "sa"> <!ENTITY Sindhi "sd"> <!ENTITY Sangro "sg"> <!ENTITY Serbo-Croatian "sh"> <!ENTITY Singhalese "si"> <!ENTITY Slovak "sk"> <!ENTITY Slovenian "sl"> <!ENTITY Samoan "sm"> <!ENTITY Shona "sn"> <!ENTITY Somali "so"> <!ENTITY Albanian "sq"> <!ENTITY Serbian "sr"> <!ENTITY Siswati "ss"> <!ENTITY Sesotho "st"> <!ENTITY Sudanese "su"> <!ENTITY Swedish "sv"> <!ENTITY Swahili "sw"> <!ENTITY Tamil "ta"> <!ENTITY Tegulu "te"> <!ENTITY Tajik "tg"> <!ENTITY Thai "th"> <!ENTITY Tigrinya "ti"> <!ENTITY Turkmen "tk"> <!ENTITY Tagalog "tl"> <!ENTITY Setswana "tn"> <!ENTITY Tonga "to"> <!ENTITY Turkish "tr"> <!ENTITY Tsonga "ts"> <!ENTITY Tatar "tt"> <!ENTITY Twi "tw"> <!ENTITY Ukrainian "uk"> <!ENTITY Urdu "ur"> <!ENTITY Uzbek "uz"> <!ENTITY Vietnamese "vi"> <!ENTITY Volapuk "vo"> <!ENTITY Wolof "wo"> <!ENTITY Xhosa "xh"> <!ENTITY Yoruba "yo"> <!ENTITY Chinese "zh"> <!ENTITY Zulu "zu"> <!ENTITY % gnome-menus-C SYSTEM "../../libs/gnome-menus-C.ent"> <!-- MENUS --><!-- Please keep entries alphabetical, it makes them much easier to find & use --><!ENTITY about-me "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>About-me</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY accessories "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY acro-read "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>Acrobat Reader</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY administration "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY aisleriot "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Games</guimenuitem><guimenuitem>AisleRiot Solitaire</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY amule "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>aMule</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY anjuta-ide "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>Anjuta IDE</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY archive-man "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Archive Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY assistive-technology-preferences "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Assistive Technology Support</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY audacity "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Sound & Video</guisubmenu><guimenuitem>Audacity</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY azureus "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Azureus</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY baobab "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Disk Usage Analyzer</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY bittorrent "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Bittorrent</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY blender3d "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>Blender 3d modeller</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY bluefish "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>Bluefish Editor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY boot "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Boot</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY brasero "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Brasero Disc Burning</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY bum "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration</guisubmenu><guimenuitem>Boot-up Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY bzrgtk "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Programming</guisubmenu><guimenuitem>Olive bazaar Branch Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY calculator "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Calculator</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY character-map "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Character Map</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY compizconfig "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>CompizConfig Settings Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY computer "<menuchoice><guimenu>Places</guimenu><guimenuitem>Computer</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY connecttoserver "<menuchoice><guimenu>Places</guimenu><guimenuitem>Connect to Server...</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY cowbell "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Sound & Video</guisubmenu><guimenuitem>Cowbell Music Organizer</guimenuitem> </menuchoice>"> <!ENTITY chromium "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Chromium</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY computer-janitor "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration</guisubmenu><guisubmenu>System Janitor</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY desktop-background "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Desktop Background</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY desktop-effects "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Appearance</guimenuitem><guimenuitem>Visual Effects</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY desktop-preferences "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY devhelp "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Programming</guisubmenu><guimenuitem>Devhelp</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY device-manager "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Hardware Information</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY dictionary "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Dictionary</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY disks "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Disks</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY downloader-x "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Downloader for X</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY eclipse-ide "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>Eclipse IDE</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY ekiga "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Ekiga Softphone</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY efax-gtk "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Office</guisubmenu><guimenuitem>Efax-gtk</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY etherape "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Etherape</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY evolution-mail "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Evolution Mail</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY file-management "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>File Management</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY firefox "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Internet</guisubmenu><guimenuitem>Firefox Web Browser</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY firestarter-firewall-tool "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Firestarter</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY five-or-more "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Games</guimenuitem><guimenuitem>Five or More</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY font "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Font</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY f-spot "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>F-Spot Photo Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY frozen-bubble "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Frozen Bubble</guisubmenu></menuchoice> to play <application>Frozen Bubble</application>"> <!ENTITY gambas "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>Gambas</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY games "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Games</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gdesklets "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Accessories</guisubmenu><guimenuitem>gDesklets</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gftp "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>gFTP</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gimp "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>GIMP Image Editor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gnome-app-install "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Add/Remove...</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gnome-config-editor "<screen><command>gconf-editor</command></screen>"> <!ENTITY gnome-sound-recorder "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Sound Recorder</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gparted "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration </guisubmenu><guimenuitem>Gnome Partition Editor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY graphics "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gthumb "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>gThumb Image Viewer</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gtkpod "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Sound & Video</guisubmenu><guimenuitem>gtkpod</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gnucash "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>GnuCash Finance Management</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY gxine "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>gxine</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY home-folder "<menuchoice><guimenu>Places</guimenu><guimenuitem>Home Folder</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY homebank "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>HomeBank</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY hubackup "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration</guisubmenu><guimenuitem>Home User Backup</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY hurestore "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration</guisubmenu><guimenuitem>Home User Restore</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY inkscape "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>Inkscape SVG Vector Illustrator</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY internet "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY kdevelop "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Programming</guisubmenu><guimenuitem>KDevelop</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY keyboard "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Keyboard</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY keyboard-shortcuts "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Keyboard Shortcuts</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY language-support "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Language Support</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY liferea "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Liferea Feed Reader</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY limewire "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>LimeWire</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY lockscreen "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Lock Screen</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY login-screen-setup "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Login Window</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY mahjongg "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Games</guimenuitem><guimenuitem>Mahjongg</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY menu-editor "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Accessories</guisubmenu><guimenuitem>Applications Menu Editor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY menus-and-toolbars "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Menus & Toolbars</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY monodevelop "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>MonoDevelop</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY monodoc "<menuchoice><guimenuitem>Applications</guimenuitem><guimenuitem>Programming</guimenuitem><guimenuitem>MonoDoc</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY mouse "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Mouse</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY mtink "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>mtink</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY music "<menuchoice><guimenu>Places</guimenu><guimenuitem>Music</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY multimedia-systems-selector "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Multimedia Systems Selector</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY ndisgtk "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Windows Wireless Drivers</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY network-proxy "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Network Proxy</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY network-tools "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Network Tools</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY networking "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Network</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY network-servers "<menuchoice><guimenu>Places</guimenu><guimenuitem>Network</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY neverball "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Neverball</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY neverputt "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Neverputt</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY nexuiz "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Nexuiz</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY open-office "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY openoffice-base "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>OpenOffice.org Database</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY openoffice-draw "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>OpenOffice.org Draw</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY openoffice-presentation "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>OpenOffice.org Presentation</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY openoffice-spreadsheet "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>OpenOffice.org Spreadsheet</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY openoffice-writer "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>OpenOffice.org Word Processor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY palmos-devices "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>PalmOS Devices</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY pan "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Pan Newsreader</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY photoprint "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>PhotoPrint</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY pidgin "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Pidgin Internet Messenger</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY power-management "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Power Management</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY ppracer "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Planet Penguin Racer</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY preferences "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Preferences</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY preferred-applications "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Preferred Applications</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY print "<menuchoice><guimenu>File</guimenu><guimenuitem>Print</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY printing "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Printing</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY qtparted "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>System Tools</guimenuitem><guimenuitem>QTParted</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY remote-desktop "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Remote Desktop</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY removable-drives-and-media "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Removable Drives and Media</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY realplayer "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>RealPlayer 11</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY restricted-manager "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Hardware Drivers</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY rhythmbox "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Rhythmbox Music Player</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY route-planner "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>aMule</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY scorched3d "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guimenuitem>Scorched 3D</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY screen-resolution "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Screen Resolution</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY screensaver "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Screensaver</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY scribus "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Office</guimenuitem><guimenuitem>Scribus</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY serpentine "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Serpentine Audio CD Creator</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY services "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Services</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY sessions "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Sessions</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY shared-folders "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Shared Folders</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY skype "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Skype</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY software-properties "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Software Sources</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY software-sources "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Software Sources</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY sound "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Sound</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY soundandvideo "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY soundjuicer "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Audio CD Extractor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY supertux "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>SuperTux</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY shutdown "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Shut Down...</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY synaptic "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Synaptic Package Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY system-monitor "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guisubmenu>Administration</guisubmenu><guimenuitem>System Monitor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY systemtools "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>System Tools</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY terminal "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Terminal</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY text-editor "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Accessories</guimenuitem><guimenuitem>Text Editor</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY theme "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Theme</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY thunderbird "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Mozilla Thunderbird Mail/News</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY time-date "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Time and Date</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY totem "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>Movie Player</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY touchpad "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Touchpad</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY tremulous "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guisubmenu>Games</guisubmenu><guisubmenu>Tremulous</guisubmenu></menuchoice>"> <!ENTITY ubuntu-update-manager "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Ubuntu Update Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY update-manager "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Update Manager</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY users "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Users and Groups</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY users-groups "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Administration</guimenuitem><guimenuitem>Users and Groups</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY windows "<menuchoice><guimenu>System</guimenu><guimenuitem>Preferences</guimenuitem><guimenuitem>Windows</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY wireshark "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Wireshark</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY xchat-gnome "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Internet</guimenuitem><guimenuitem>Xchat-GNOME IRC Chat</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY xine "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>xine</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY xmms "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Sound & Video</guimenuitem><guimenuitem>XMMS</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY xsane "<menuchoice><guimenu>Applications</guimenu><guimenuitem>Graphics</guimenuitem><guimenuitem>XSane Image Scanner</guimenuitem></menuchoice>"> <!ENTITY language "en"> ]> <article lang="mk"> <articleinfo> <title>Using the Command Line</title> <legalnotice id="legal"> <title>Заслуги и лиценца</title> <para>Овој документ се одржува од страна на тимот за документација на Ubuntu (https://wiki.ubuntu.com/DocumentationTeam). За листа на придонесувачи, видете ја <ulink url="../../libs/C/contributors.xml">страницата на придонесувачи</ulink></para> <para>Овој документ е достапен под Creative Commons ShareAlike 2.5 лиценцата (CC-BY-SA).</para> <para>Имате слобода да го менувате, проширувате и подобрувате изворниот код на документацијата на Ubuntu под условите дефинирани во оваа лиценца. Сите наследени дела мора да бидат објавени под оваа лиценца.</para> <para>Оваа документација е дистрибуирана со надеж дека ќе биде од корист на некого, но БЕЗ НИКАКВИ ГАРАНЦИИ; без дури и имплицираната гаранција при ПРОДАЖБА или ПРИЛАГОДУВАЊЕ ЗА ОДРЕДЕНА НАМЕНА КАКО ШТО Е ОПИШАНО ВО ОСПОРУВАЊЕТО.</para> <para>Копија на лиценцата е достапна тука: <ulink url="/usr/share/ubuntu-docs/libs/C/ccbysa.xml">Creative Commons ShareAlike лиценца</ulink>.</para> </legalnotice> <copyright> <year>2008</year> <holder>Canonical Ltd. и членовите на <ulink url="https://launchpad.net/~ubuntu-core-doc">Проект за документација на Ubuntu</ulink></holder> </copyright> <publisher> <publishername>Проект за документација на Ubuntu</publishername> </publisher> </articleinfo> <sect1 id="using-this-guide" status="review"> <title>Користење на овој водич</title> <para> <emphasis>„Во Linux постојат графички кориснички интерфејси, во кои можете да кликате, покажувате, превлечувате и со голема веројатност да ја завршите посакуваната задача без да читате голема документација. Традиционалната Unix околина претставува интерфејс со командна линија (терминал) во кој можете да внесувате команди со кои ќе му кажувате на компјутерот што да прави. Овој начин е побрз и помоќен, но побарува да знаете кои се командите за извршување на задачите.“ -- од <emphasis role="strong">man intro(1)</emphasis></emphasis> </para> <para>Овој водич ќе Ве запознае со основните GNU/Linux конзолни команди. Тој не претставува комплетен водич за користење на командната линија, туку само вовед кој ќе ги надополнува графичките алатки во Ubuntu.</para> <para> <itemizedlist> <listitem> <para>Сите имиња на команди, датотеки, директориуми или патеки ќе бидат прикажани со <command>monospace фонт</command>.</para> </listitem> <listitem> <para>Сите команди во овој водич треба да се извршат во командна линија со помош на <application>Терминал</application> и ќе бидат прикажани како: <screen>команда која треба да се внесе</screen></para> </listitem> <listitem> <para><emphasis role="strong">Обрнете внимание на тоа дека Linux прави ралика помеѓу големи и мали букви.</emphasis> Корисник, корисник и КОРИСНИК се третираат различно во Linux.</para> </listitem> </itemizedlist> </para> </sect1> <sect1 id="starting-terminal" status="review"> <title>Стартување на терминал</title> <para>За да отворите <application>Терминал</application> направете го следното:</para> <para> <itemizedlist> <listitem> <para>Изберете <menuchoice><guimenu>Апликации</guimenu><guimenuitem>Услужни</guimenuitem><guimenuitem>Терминал</guimenuitem></menuchoice>;</para> </listitem> <listitem> <para>Или притиснете на <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F2</keycap></keycombo> и внесете <command>gnome-terminal</command>.</para> </listitem> </itemizedlist> </para> </sect1> <sect1 id="files-directories-commands" status="review"> <title>Команди за датотеки и директориуми</title> <sect2 id="cd" status="review"> <title>cd</title> <para>Командата <command>cd</command> го менува директориумот во кој се наоѓата. Кога ќе отворите терминал, ќе се наоѓате во домашниот директориум. За движење низ датотечниот систем ќе ја користите командата <command>cd</command>.</para> <itemizedlist> <listitem> <para>За навигација до почетниот директориум, внесете: <screen>cd /</screen></para> </listitem> <listitem> <para>За навигација до домашниот директориум, внесете: <screen>cd</screen> или <screen>cd ~</screen></para> <note> <para>Карактерот <command>~</command> го претставува домашниот директориум на моменталниот корисник. Како што се гледа погоре, <command>cd ~</command> е еквивалентно со <command>cd /home/корисничко-име/</command>. Сепак, кога извршуваме команда како root (користејќи <command>sudo</command>, на пример), <command>~</command> покажува кон <filename class="directory">/root</filename>. Кога извршуваме команда со помош на <command>sudo</command>, мора да биде напишана целосната патека до домашниот директориум.</para> </note> </listitem> <listitem> <para>За навигација до едно директориумско ниво погоре, внесете: <screen>cd ..</screen></para> </listitem> <listitem> <para>За навигација кон претходниот директориум (или наназад), внесете: <screen>cd -</screen></para> </listitem> <listitem> <para>За навигација низ повеќе нивоа на директориуми одеднаш, специфицирајте ја целосната датотечна патека до која сакате да пристапите. На пример, внесете: <screen>cd /var/www</screen> за да одите директно во <filename class="directory">/www</filename> поддиректориумот на <filename class="directory">/var/</filename>. Како друг пример, внесете: <screen>cd ~/Desktop</screen> за да одите до <filename class="directory">Desktop</filename> поддиректориумот кој се наоѓа во домашниот директориум</para> </listitem> </itemizedlist> </sect2> <sect2 id="pwd" status="review"> <title>pwd</title> <para>Командата <command>pwd</command> го прикажува директориумот во кој сте моментално лоцирани (<acronym>pwd</acronym> е кратенка за <quote>print working directory (печати работен директориум)</quote>). На пример, со внесување на <screen>pwd</screen> во <filename class="directory">Desktop</filename> директориумот, ќе се прикаже <computeroutput>/home/корисничко-име/Desktop</computeroutput>. <note> <para><application>Терминал</application> исто така ги прикажува овие информации во насловната лента од прозорецот.</para> </note></para> </sect2> <sect2 id="ls" status="review"> <title>ls</title> <para>Командата <command>ls</command> прикажува листа на датотеки во моменталниот директориум. На пример, со внесување на <screen>ls ~</screen> ќе бидат прикажани датотеките кои се наоѓаат во Вашиот домашен директориум.</para> <para>Ако се користи со опцијата <command>-l</command>, <command>ls</command> ќе прикаже и други информации покрај името на датотеката, како што се моменталните пермисии на датотеката и нејзиниот сопственик.</para> </sect2> <sect2 id="cp" status="review"> <title>cp</title> <para>Командата <command>cp</command> прави копија на датотека. На пример, внесете: <screen>cp foo bar</screen> за да направите идентична копија на <filename>foo</filename> именувана како <filename>bar</filename>. <filename>foo</filename> ќе остане непроменета.</para> </sect2> <sect2 id="mv" status="review"> <title>mv</title> <para>Командата <command>mv</command> преместува датотека на различна локација или преименува датотека. Следат примери: <screen>mv foo bar</screen> ќе ја преименува датотеката <filename>foo</filename> во <filename>bar</filename>. <screen>mv foo ~/Desktop</screen> ќе ја премести датотеката <filename>foo</filename> во Вашиот <filename class="directory">Desktop</filename> директориум, но нема да ја преименува.</para> </sect2> <sect2 id="rm" status="review"> <title>rm</title> <para><command>rm</command> се користи за бришење датотеки. <screen>rm foo</screen> ја брише датотеката <filename>foo</filename> од моменталниот директориум.</para> <para>Стандардно, командата <command>rm</command> не брише директориуми. За бришење на директориум, мора да ја користите опцијата <command>-R</command>. На пример, <screen>rm -R foobar</screen> ќе го избрише директориумот foobar, <emphasis role="strong">и целата негова содржина!</emphasis></para> </sect2> <sect2 id="mkdir" status="review"> <title>mkdir</title> <para>Командата <command>mkdir</command> овозможува креирање на директориуми. На пример, внесете: <screen>mkdir music</screen> со што ќе креирате директориум именуван <filename class="directory">music</filename>, а ќе биде сместен во моменталниот директориум.</para> </sect2> </sect1> <sect1 id="sys-info-commands" status="review"> <title>Команди за информации за системот</title> <sect2 id="df" status="review"> <title>df</title> <para>Командата <command>df</command> ја прикажува искористеноста на просторот за сите партиции. <screen>df -h</screen> ќе ја прикаже информацијата во мегабајти (M) и гигабајти (G) наместо во блокови (<emphasis role="strong">-h</emphasis> доаѓа од „human-readable“ што во превод значи „човечки разбирливо“).</para> </sect2> <sect2 id="free" status="review"> <title>free</title> <para>Командата <command>free</command> ја прикажува количината на слобона и искористена меморија во системот. <screen>free -m</screen> ќе ја прикаже соодветната информација во мегабајти, што најверојатно е најкорсно за повеќето компјутери.</para> </sect2> <sect2 id="top" status="review"> <title>top</title> <para>Kомандата <command>top</command> прикажува информации за Вашиот GNU/Linux систем, процесите кои се извршуваат и системските ресурси, вклучувајќи ги процесорот, меморијата и вкупниот број на задачи што се извршуваат. За излез од <application>top</application>, притиснете <keycap>q</keycap>.</para> </sect2> <sect2 id="uname" status="review"> <title>uname</title> <para>Командата <command>uname</command> заедно со опцијата <emphasis role="strong">-a</emphasis> ги печати систе системски информации, вклучувајќи ги името на машината, името и верзијата на кернелот, како и други детали. Најкорисна е за проверка на кернелот кој го користите.</para> </sect2> <sect2 id="lsb_release" status="review"> <title>lsb_release</title> <para> The <command>lsb_release</command> command with the <emphasis role="strong">-a</emphasis> option prints version information for the Linux release you're running. For example, typing: <screen>lsb_release -a</screen> will give you: <screen> No LSB modules are available. Distributor ID: Ubuntu Description: Ubuntu 9.04 Release: 9.04 Codename: jaunty</screen> </para> </sect2> </sect1> <sect1 id="elevated-privileges" status="review"> <title>Извршување на команди со возвишени привилегии</title> <para>Наредните команди треба да бидат извршени со <command>sudo</command> командата пред нив. Видете <ulink url="https://help.ubuntu.com/community/RootSudo">RootSudo</ulink> за повеќе информации околу користење на <command>sudo</command>.</para> <sect2 id="add-group" status="review"> <title>Додавање на нова група</title> <para>Командата <command>addgroup</command> се користи за креирање на нова гурпа во системот. За креирање на нова група, внесете: <screen>addgroup newgroup</screen> Горната команда ќе крира нова гупа именувана како <emphasis role="strong">newgroup</emphasis>.</para> </sect2> <sect2 id="add-user" status="review"> <title>Додавање на нов корисник</title> <para>Командата <command>adduser</command> се користи за креирање на нови корисници на системот. За креирање на нов корисник, внесете: <screen>adduser newuser</screen> Горната команда ќе креира нов корисник именуван како <emphasis role="strong">newuser</emphasis>.</para> <para>За доделување на лозинка за новиот корисник, користете ја командата <command>passwd</command>: <screen>passwd новкорисник</screen></para> <para>Конечно, за доделување на група за новитот корисник, внесете: <screen>adduser новкорисник новагрупа</screen></para> </sect2> </sect1> <sect1 id="options" status="review"> <title>Опции</title> <para>Стандардното однесување на команда може да биде модификувано со додавање на <emphasis role="strong">-- <emphasis>опција</emphasis></emphasis> за командата. Командата <link linkend="ls"><command>ls</command></link> на пример, ја содржи <emphasis role="strong">-s</emphasis> опцијата <command>ls -s</command> која ќе ја вклучи големината на датотеките кои се листаат. Исто така, постои и <emphasis role="strong">-h</emphasis> опцијата која ќе ги прикаже големините во лесно разбирлив формат.</para> <para>Опциите можат да бидат групирани во кластери како <screen>ls -sh</screen> што е исто со <screen>ls -s -h</screen> Повеќето опции имаат и долга верзија, која се користи со помош на префикс од две цртички, наместо една, па така <screen>ls --size --human-readable</screen> претставува иста команда како претходната.</para> </sect1> <sect1 id="man-help" status="review"> <title>"Man" и добивање помош</title> <para><emphasis role="strong"><emphasis>команда</emphasis> --help</emphasis> и <emphasis role="strong">man <emphasis>команда</emphasis></emphasis> се двете најважни алатки во командната линија.</para> <para>Скоро сите команди ја разбираат опцијата <emphasis role="strong">-h</emphasis> (или <emphasis role="strong">--help</emphasis>) која дава краток опис за користење на командата и нејзините опции, и на крај се враќа во командна линија. Внесете <screen>man -h</screen> или <screen>man --help</screen> за да ја видите оваа употреба.</para> <para>Секоја команда и скоро секоја апликација во Linux има man (manual - упатство) датотека. Пронаоѓањето е едноставно, само искуцајте <command>man команда</command> за да Ви се прикаже поголемо упатство за специфицираната команда. На пример, <screen>man mv</screen> ќе го прикаже упатството за <command>mv</command>.</para> <para>Движете се горе/доле со помош на стрелките на тастатурата, а за враќање во командна линија притиснете <keycap>q</keycap>.</para> <para><screen>man man</screen> ќе го прикаже упатството за самата команда <command>man</command> и претставува добро почетно место за добивање на помош.</para> <para><screen>man intro</screen> е особено корисно. Прикажува „вовед во кориснички команди“ и е прилично добро напишан вовед во Linux командната линија.</para> <para>Исто така, постојат и <command>info</command> страници, кои вообичаено се поголеми од <command>man</command> страниците. Пробајте <screen>info info</screen> за вовед во info страниците.</para> <sect2 id="searching-ma" status="review"> <title>Пребарување на man датотеки</title> <para>Ако не сте сигурни која команда или апликација Ви е потребна за користење, може да се обидете да ги пребаувате man датотеките.</para> <itemizedlist> <listitem> <para><command>man -k foo</command> ќе ги пребара man датотеките за <emphasis>foo</emphasis>. Пробајте <screen>man -k nautilus</screen> за да видите како работи. <note> <para>Ова е исто со командата <command>apropos</command>.</para> </note></para> </listitem> <listitem> <para><command>man -f foo</command> пребарува наслови само во системските man датотеки. На пример, пробајте <screen>man -f gnome</screen><note> <para>Ова е исто со командата <command>whatis</command>.</para> </note></para> </listitem> </itemizedlist> </sect2> </sect1> <sect1 id="cut-paste" status="review"> <title>Cutting and pasting</title> <para>Often, you will be referred to instructions that require commands to be pasted into the terminal.</para> <para>You might be wondering why the text you've copied from a web page using <keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>C</keycap></keycombo> won't paste in with <keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>V</keycap> </keycombo>, the shell uses a different combination for paste <keycombo> <keycap>Shift</keycap><keycap>Insert</keycap></keycombo>. This can also be done using the mouse, by right-clicking in the terminal and clicking <menuchoice><guimenuitem>Paste</guimenuitem></menuchoice> from the menu.</para> <para>You can also select the required commands in your web browser and then subsequently click the middle button on your mouse (or simply click buttons simultaneously on a two-button mouse) in the terminal to paste in the select command.</para> <note><para>These actions may mean something entirely different to other terminal emulators. Consult your emulator's documentation for details.</para></note> </sect1> <sect1 id="other-things" status="review"> <title>Други корисни работи</title> <sect2 id="save-typing" status="review"> <title>Заштедете на куцање</title> <informaltable> <tgroup cols="3"> <colspec colname="col_0"/> <colspec colname="col_1"/> <colspec colname="col_2"/> <tbody> <row> <entry align="left" colsep="1" rowsep="1"> <para><keycap>стрелка надоле</keycap> или <keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>p</keycap></keycombo></para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Шета низ командите кои ги имате претходно внесено.</para> </entry> </row> <row> <entry align="left" colsep="1" rowsep="1"> <para><keycap>стрелка надоле</keycap> или <keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>n</keycap></keycombo></para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Ве враќа на најскорешната команда.</para> </entry> </row> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para> <keycap>Enter</keycap> </para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Кога ја имате командата што ја сакате.</para> </entry> </row> <row> <entry align="left" colsep="1" rowsep="1"> <para> <keycap>Tab</keycap> </para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Многу корисна особина. Автоматски ги комплетира сите команди или имања на датотеки, во случај да посоти една можност, или пак доколку постојат повеќе можности, ги ислистува.</para> </entry> </row> </tbody> </tgroup> </informaltable> </sect2> <sect2 id="change-text" status="review"> <title>Менување на текст</title> <para>Глувчето не работи. Користете ги копчињата со <keycap>стрелка лево/десно</keycap> за да се движите низ линијата.</para> <para>Кога покажувачот се наоѓа онаму каде што сакате во линијата, куцањето <emphasis>внесува</emphasis> текст, а не пишува преку веќе постоечкиот.</para> <informaltable> <tgroup cols="3"> <colspec colname="col_0"/> <colspec colname="col_1"/> <colspec colname="col_2"/> <tbody> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para><keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>a</keycap></keycombo> или <keycap>Home</keycap></para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Го преместува курсорот на <emphasis>почетокот</emphasis> од линијата.</para> </entry> </row> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para><keycombo><keycap>Ctrl</keycap><keycap>e</keycap></keycombo> или <keycap>End</keycap></para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Поместете го курсорот на <emphasis>крајот</emphasis> од линијата.</para> </entry> </row> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para> <keycombo> <keycap>Ctrl</keycap> <keycap>k</keycap> </keycombo> </para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Брише од моменталната позиција на курсорот до крајот на линијата.</para> </entry> </row> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para> <keycombo> <keycap>Ctrl</keycap> <keycap>u</keycap> </keycombo> </para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Ја брише целата тековна линија</para> </entry> </row> <row> <entry colsep="1" rowsep="1"> <para> <keycombo> <keycap>Ctrl</keycap> <keycap>w</keycap> </keycombo> </para> </entry> <entry align="left" colsep="1" namest="col_1" rowsep="1" nameend="col_2"> <para>Го брише зборот пред курсорот.</para> </entry> </row> </tbody> </tgroup> </informaltable> </sect2> </sect1> <sect1 id="more-info" status="review"> <title>Повеќе информации</title> <para>Наредните упатства се достапни преку Интернет (на англиски):</para> <itemizedlist> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/AptGetHowto"> AptGetHowto</ulink> - користење на apt-get за инсталирање на пакети преку командна линија.</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/Repositories/CommandLine"> Commandline Repository Editing</ulink> - додавање на Universe/Multiverse складовите преку командна линија.</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/grep">grep Howto</ulink> - grep претставува моќна конзолна пребарувачка алатка.</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/find">find </ulink> - пронајдете датотеки преку командна линија.</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/CommandlineHowto"> CommandlineHowto</ulink> - подолго и покомплетно уптство отколку ова, но сеуште незавршено.</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="https://help.ubuntu.com/community/HowToReadline"> HowToReadline</ulink> - информации за некои понапредни уредувања преку командна линија.</para> </listitem> </itemizedlist> <para>За подетални упатства за Linux командната линија, видете:</para> <itemizedlist> <listitem> <para><ulink url="http://linuxcommand.org/"/>- основни BASH упатсва, вклучувајќи и BASH скрипти</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="http://linuxsurvival.com/index.php"/>- Java-базирани упатства</para> </listitem> <listitem> <para><ulink url="http://rute.2038bug.com/index.html.gz"/>- масивна книга за администрација на системот, скоро целосна администрација преку командна линија.</para> </listitem> </itemizedlist> </sect1> </article>